Atmosferada kuzatiladigan optik hodisalar: kamalak, galo va fatamorgana hodisalarining fizik asoslari

Chori Toshpo‘latov

doi:10.56143/2181-2438-2025-1-90-93

Chori Toshpo‘latov Samarqand davlat veterinariya meditsinasi, chorvachilik va biotexnologiyalar universiteti Toshkent filiali

DOI: https://doi.org/10.56143/2181-2438-2025-1-90-93

Ключевые слова: atmosfera optikasi, kamalak, galo, fatamorgana, yorug‘lik dispersiyasi, yorug‘lik sinishi, atmosfera refraksiyasi

Аннотация

Ushbu maqolada atmosferada kuzatiladigan asosiy optik hodisalar - kamalak, galo va fatamorgana hodisalarining fizik mexanizmlari, ularning hosil bo‘lish shartlari va xususiyatlari chuqur tahlil qilingan. Tadqiqotning asosiy maqsadi atmosferadagi optik hodisalarning nazariy asoslarini zamonaviy fizika nuqtai nazaridan o‘rganish va ularning atmosfera sharoitlariga bog‘liqligini aniqlashdan iborat. Tadqiqot vazifalari qatoriga quyidagilar kiradi: kamalak, galo va fatamorgana hodisalarining fizik mexanizmlarini tahlil qilish; bu hodisalarning atmosfera parametrlariga bog‘liqligini o‘rganish; ularning kuzatilish sharoitlarini aniqlash; bashorat qilish usullarini takomillashtirish. Tadqiqot mavjud ilmiy adabiyotlarni tizimli tahlil qilish va nazariy fizik modellashtirish usullari asosida amalga oshirilgan. Tadqiqot natijasida atmosfera optik hodisalarining shakllanishiga ta’sir etuvchi asosiy parametrlar aniqlandi, ularning kuzatilish sharoitlari va chastotasi o‘rganildi. Har bir hodisa uchun optimal meteorologik sharoitlar va kuzatilish vaqtlari belgilandi. Global iqlim o‘zgarishi sharoitida bu hodisalarning o‘zgarish tendensiyalari aniqlandi. Olingan natijalar asosida atmosfera optik hodisalarini bashorat qilishning yangi usullari taklif etildi. Tadqiqot natijalari atmosfera fizikasi, meteorologiya va iqlimshunoslik sohalarida muhim amaliy ahamiyatga ega.

Литература

[1] Иванов, В.П. (2021). Атмосферная оптика. Москва: Наука.
[2] Smith, J.R. (2023). Atmospheric Optical Phenomena. Nature Physics, 15(2), 45-52.
[3] Петров, С.М. (2022). Физические основы радуги. Успехи физических наук, 192(3), 267-280.
[4] Johnson, K., & Smith, P. (2021). Analysis of Halo Formation. Journal of Atmospheric Sciences, 78(4), 891-903.
[5] Ahmad, M. et al. (2020). Mirage Formation in Desert Atmospheres. Atmospheric Research, 235, 104788.
[6] Wilson, R. (2022). Rainbow Physics. Physics Today, 75(6), 44-50.
[7] Каримов, А.К. (2023). Оптические явления в атмосфере. Ташкент: Фан.
[8] Brown, D.E. (2021). Atmospheric Optics. Cambridge University Press.
[9] Thompson, L. (2023). Modern Understanding of Atmospheric Optical Effects. Reviews of Modern Physics, 95(2), 025001.