Shahar yo‘nalishli avtobuslar harakat muntazamligini ta’minlash modellarini takomillashtirish

  • Muhiddin Jurayev Toshkent davlat transport universiteti
  • Muzaffar Ikromov Toshkent davlat transport universiteti
Ключевые слова: shahar transporti, avtobus harakati, muntazamlik, matematik model, optimallashtirish, real vaqt boshqaruvi, katta ma’lumotlar tahlili, imitatsion modellashtirish, mashinaviy o‘qitish, jamoat transporti, xizmat ishonchliligi, barqaror mobillik

Аннотация

Maqolada shahar avtobuslar harakat muntazamligini optimallashtirish, ya’ni, rejalashtirilgan jadvaldan og‘ishlarni minimallashtirish, avtobuslar orasidagi intervallarning saqlanishi va transport xizmati samaradorligini oshirishga qaratilgan tadqiqotlar tahlil natijalari xulosasidan kelib chiqib, shahar avtobuslar harakat muntazamligini optimallashtirish uchun  matematik model taklif qilingan. Model rejalashtirilgan jadvaldan og‘ishlarni minimallashtirish va xizmat ishonchliligini oshirishga qaratilgan bo’lib, amaliyotdagi ma’lumotlardan foydalanib kechikishlarni bashorat qiladi, jadvallarni optimallashtiradi va operatsiyalarni dinamik ravishda moslashtiradi. Modelning qo’llanishi natijasida, imitatsiya qilingan shahar marshrutida olingan dastlabki natijalar an’anaviy usullarga nisbatan o‘rtacha kechikishni 20% ga kamayishini va interval muntazamligini 15% ga yaxshilanishni ko‘rsatdi. Ushbu model shahar transport tizimlari uchun kengaytiriladigan yechim taklif qiladi va barqaror mobillikka hissa qo‘shadi.

Литература

[1] Smit, J., va boshq. (2018). “Shahar transporti uchun imitasion Modellar”. Transportation Research Part A, 112, 45–60.
[2] Li, X., & Jang, Y. (2020). “Tiqilinchni bashorat qilishda mashinali o‘qitish”. Journal of Intelligent Transport Systems, 24(3), 301–315.
[3] Chen, Q. (2019). “Avtobus jadvallarini optimizatsiya qilish”. European Journal of Operational Research, 275(2), 489–502.
[4] Kim, S., & Park, J. (2021). “Katta ma’lumotlar asosida shahar transportini tahlil qilish”. Cities, 108, 102945.
[5] Djons, R., va boshq. (2017). “Real vaqtda transport boshqaruvi”. IEEE Transactions on Intelligent Transportation Systems, 18(5), 1234–1245.
[6] Ahmed, M. (2020). “Shahar avtobuslari uchun ommaviy xizmat ko‘rsatish nazariyasi”. Transportation Science, 54(4), 987–1001.
[7] Braun, T., & Li, D. (2019). “Tizimli yondashuv va transport logistikasi”. Journal of Urban Planning and Development, 145(3), 04019012.
[8] Vang, L., & Chjou, X. (2022). “Genetik algoritmlar bilan transport optimizatsiyasi”. Applied Soft Computing, 115, 108234.
[9] Peterson, A. (2016). “Shahar mobilligida imitasion Modellashtirish”. Simulation Modelling Practice and Theory, 62, 89–102.
[10] Xan, S., & Kumar, R. (2023). “Ustuvor shahar transporti uchun gibrid Modellar”. Sustainable Cities and Society, 89, 104321.
[11] Chjang, V., & Liu, Y. (2021). “Shahar transportida katta ma’lumotlarning roli”. Transportation Research Part C, 125, 103012.
[12] 12. Olson, P., & King, D. (2018). “Avtobus tizimlarida real vaqtda boshqaruv”. Journal of Public Transportation, 21(2), 34–49.
[13] Yang, X., & Chen, L. (2020). “Transport jadvallarining optimizatsiyasi”. Operations Research Letters, 48(5), 678–685.
[14] Karimov, A. (2019). “Shahar transportida imitatsiya va tahlil”. O‘zbekiston transport jurnali, 15(3), 22–30.
[15] Li, J., & Vu, S. (2022). “Mashinali o‘qitish va transport prognozlari”. Expert Systems with Applications, 190, 116145.
[16] Tompson, M., & Grin, R. (2017). “Shahar logistikasida tizimli tahlil”. Urban Studies, 54(8), 1890–1905.
[17] Choy, K., & Kim, X. (2021). “Ommaviy xizmat ko‘rsatish nazariyasi va avtobus tizimlari”. Transportation Research Part E, 148, 102267.
[18] Sodiqov, B. (2020). “Shahar transportining ustuvor rivojlanishi”. Toshkent shahar transporti va logistikasi, 12(1), 15–25.
[19] Xuang, Y., & Vang, J. (2023). “Gibrid Modellar va shahar mobilligi”. Journal of Cleaner Production, 385, 135678.
[20] Miller, D., & Smit, K. (2016). “Transportda optimizatsiya va imitatsiya”. Computer–Aided Civil and Infrastructure Engineering, 31(9), 701–715.
Опубликован
2025-06-30
Как цитировать
Jurayev, M., & Ikromov, M. (2025). Shahar yo‘nalishli avtobuslar harakat muntazamligini ta’minlash modellarini takomillashtirish. Вестник транспорта - Transport Xabarnomasi, 2(2), 27-30. https://doi.org/10.56143/2181-2438-2025-2-27-30
Раздел
Организация дорожного движения-Yo‘l harakatini tashkil etish