Geosintetik materiallarni qo‘llagan holda yer polotnosi qiyaliklarini eroziya jarayonidan himoyalash bo‘yicha eksperimental tadqiqotlar

  • Kuvandik Lesov Toshkent davlat transport universiteti
  • Akmal O‘ralov Toshkent davlat transport universiteti
  • Jamshid Yuldashaliyev Toshkent davlat transport universiteti
Ключевые слова: yer polotnosi, qiyalik, eroziya jarayoni, shamol va suv eroziyasi, geosintetik materiallar, biologik usul, cho‘l o‘simliklari

Аннотация

Yer polotnosiga bir vaqtning o’zida turli kuchlar va tabiiy jarayonlar ta’sir qiladi. Ulardan biri esa eroziya jarayonidir. Eroziya jarayonida yer polotnosiga shamol va suv ta’siridan turli darajada yuvilib ketishlar, mayda irmoqchalar va o’rta darajada jarliklar yuzaga kelishi mumkin, bu grunt turi, joy nishabligi, hududdagi yog’ingarchilik miqdori va shamol tezligi kabi ko’plab omillarga bog’liq. Yer poltnosini eroziya jarayonidan himoyalashning dunyo bo‘ylab qo‘llanilib kelinayotgan ko‘plab usullari mavjud. Ushbu maqolada O’zbekiston temir yo’llarida muhim qismi hisoblangan Buxoro-Misken cho‘l hududlarida joylashgan temir yo‘llar yer polotnosini eroziya jarayonidan himoyalashda butun dunyo amaliyotida keng qo‘llanilayotgan geosintetik materiallarni qo‘llash va cho‘l o‘simliklarini ekish (biologik) usullari ko‘rilgan.

Eksperimental tadqiqot natijalari temir yo‘l yer polotnosi qiyaligini eroziya jarayonidan himoyalashda ijobiy samarasini ko‘rsatdi.

Литература

[1] Агушева А. А. Геосинтетические материалы в дорожном строительстве. Вестник магистратуры. 2018. №12-4 (87). URL: https://cyberleninka.ru/article/n/geosinteticheskie-materialy-v-dorozhnom-stroitelstve (дата обращения: 21.02.2025).
[2] С.А. Матвеев. Инновационные материалы, технологии и конструкции: теория и практика применения. Техника и технологии строительства. Геосинтетические материалы. Спецвыпуск. Выпуск 2(2) ноябрь 2015 г. 41.
[3] Штабинский, В. В. О применении геосинтетических материалов в строительстве / Геотехника Беларуси: наука и практика : материалы Международной научно-технической конференции, посвященной 60-летию кафедры оснований, фундаментов и инженерной геологии и 90-летию со дня рождения профессора Юрия Александровича Соболевского (Минск, 23–25 октября 2013 г.). В 2 ч. Ч. 2 / редкол.: М. И. Никитенко, Д. Ю. Соболевский, Т. М. Уласик. – Минск : БНТУ, 2013. – С. 333-340.
[4] ОДМ 218.5.003-2010. Рекомендации по применению геосинтетических материалов при строительстве и ремонте автомобильных дорог. Федеральное дорожное агентство (Росавтодор). Москва 2010.
[5] ОДМ 218.2.078-2016. Методические рекомендации по выбору конструкции укрепления откосов земляного полотна автомобильных дорог общего пользования. федеральное дорожное агентство. (Росавтодор). Москва 2016.
[6] Медведев Н. В. Рекомендации по применению противоэрозионных геосинтетических материалов – СПб.: МИАКОМ, 2013. – 51 с., ил.
[7] Lesov K.S., O‘ralov A.Sh. Yer polotnosi qiyaliklarini eroziyadan himoyalashda geosintetik materiallarni yotqizish texnologiyasi. Qurilish va ta’lim ilmiy jurnali. 2024-yil. Maxsus son-1. 193-b.
[8] АО «Ўзбекистон темир йўллари» Ташкентский институт инженеров железнодорожного транспорта. Научно-исследовательская лаборатория «Путь и путевое хозяйство». Программе и методике экспериментальных исследований по укреплению откосов земляного полотна железных дорог. Ташкент – 2019.
[9] Жукова Татьяна Юрьевна, Еремеев Андрей Викторович, Ханов Нартмир Владимирович, Зборовская Марина Ильинична, Новиченко Антон Игоревич Исследование возможности применения инженерно-экологического противоэрозионного покрытия – геомата с грунтом и посевом трав // Экономика строительства. 2022. №11. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/issledovanie-vozmozhnosti-primeneniya-inzhenerno-ekologicheskogo-protivoerozionnogo-pokrytiya-geomata-s-gruntom-i-posevom-trav (дата обращения: 11.09.2024).
[10] Лесов К. С., Таджибаев Ш., Кенжалиев М. К. Технология укрепление откосов земляного полотна железных дорог из песчаных грунтов с применением геосинтетических материалов Проблемы архитектуры и строительства (научно-технический журнал). № 4, 2019 //Самарканд, СамГАСИ. – 2019. - С. 15-18
[11] К. Лесов, Ш. Таджибаев, А. Мавланов, М. Кенжалиев. Расчет устойчивости насыпи и укрепление откосов земляного полотна с использованием геосинтетических материалов. Транспорт шёлкового пути (научнотехнический журнал). №1, 2021. Ташкент, С. 78-83.
[12] Бахтиёр Рамазонович Рамазонов. "ПРОЦЕССЫ ЭРОЗИИ, ОПУСТЫНИВАНИЕ В ПРИРОДЕ И ИХ ОСНОВНЫЕ ХАРАКТЕРИСТИКИ" Academic research in educational sciences, vol. 2, no. 5, 2021, pp. 386-396. doi:10.24411/2181-1385-2021-00903
[13] Абдусаламова Р. Р., Баламирзоева З. М. МЕТОДЫ ЗАЩИТЫ ПОЧВЫ ОТ ВОДНОЙ И ВЕТРОВОЙ ЭРОЗИИ // Вестник СПИ. 2021. №4 (40). URL: https://cyberleninka.ru/article/n/metody-zaschity-pochvy-ot-vodnoy-i-vetrovoy-erozii (дата обращения: 20.02.2025).
Опубликован
2025-06-30
Как цитировать
Lesov, K., O‘ralov, A., & Yuldashaliyev, J. (2025). Geosintetik materiallarni qo‘llagan holda yer polotnosi qiyaliklarini eroziya jarayonidan himoyalash bo‘yicha eksperimental tadqiqotlar. Вестник транспорта - Transport Xabarnomasi, 2(2), 5-8. https://doi.org/10.56143/2181-2438-2025-2-5-8
Раздел
Эксплуатация железных и автомобильных дорог